1 - Alt yüzeyin değerlendirilmesi

2 - Alt yüzeye uygun dübel tipleri

Alt yüzeyin tespit edilmesinden sonra, Avrupa Teknik Onayı’na sahip dübeller belirli kullanım sınıfları için test edilerek onaylanmış olduklarından bu Onay’a bakılarak uygun dübelleri saptamak mümkündür. Buna göre aşağıdaki farklı durumlar ortaya çıkabilmektedir.:

Özel Durumlar:
Beton cephe kaplamaları (prefabrik yapılar) kullanım sınıfı A olarak tanımlanmıştır. Teknik onaylar kısmen ejotherm dübellerin karakteristik yüklerini içermektedir. Aksi halde karakteristik yüklerin yapı üzerinde test yapılarak belirlenmesi gerekebilmektedir

Durum 1: Dübel, tespit edilen yapı malzemesi sınıfı için uygundur. Dübele ait Avrupa Teknik Onayı (ETA) tespit edilen yapı malzemesini kapsamaktadır. Dübel ayrıca bir test yapılmasına gerek olmaksızın yapıda kullanılabilir. Onayda belirtilen yük değerlerini olduğu şekilde, gerekli dübel sayısının hesaplanmasında kullanmak mümkündür. Gerekiyorsa yerel ülke güvenlik katsayıları da dikkate alınmalıdır.

Duvar yapı malzemesi olarak dolu tuğla tespit edilmiştir. Bu malzeme kullanım sınıfı B’ye girmektedir. Dübel, kullanım sınıfları A ve B için onaya sahiptir. Dolu tuğla alt yüzeyler için Avrupa Teknik Onayı’nda (ETA) karakteristik yük 1.2 kN olarak belirlenmiştir. Yerel ülke uygulama yönetmeliklerinde ise kullanım sınıfı B için güvenlik katsayısı 3 olarak öngörülmüştür. Yapıda ayrıca bir test yapılmasına gerek olmaksızın dübel için izin verilen maksimum yük değeri olarak 1,2 kN : 3 = 0,4 kN kullanılabilir.

Durum 2: Dübel tespit edilmiş olan yapı malzemesi sınıfı için onaylanmamıştır. Taşınmazda tespit edilen yapı malzemesi, dübel için Avrupa Teknik Onayı’nda (ETA) izin verilen kullanım sınıfına girmiyorsa, dübel bu taşınmazda kullanılamaz. Bu durumda dübelin uygunluğunun, dübel çekme testleri yapılarak onaylanması mümkün değildir.

Duvar yapı malzemesi olarak boşluklu tuğla tespit edilmiştir. Bu malzeme kullanım sınıfı C’ye girmektedir. Sadece kullanım sınıfı A ve B için onaylanmış olan bir dübelin kullanılması mümkün değildir.

Durum 3: Dübel, prensip olarak tespit edilen yapı malzemesi sınıfı için uygundur. Ancak dübele ait Avrupa Teknik Onayı‘nda (ETA) tespit edilen yapı malzemesi açıkça belirtilmemiştir. Dübelin uygun olup olmadığına yapı üzerinde yapılacak testlerden sonra karar verilir. Bunun için, taşınmaza özgü karakteristik yük değerleri, Avrupa Teknik Onayı‘nda (ETA) anlatıldığı gibi yapılacak dübel çekme testleri sonucunda belirlenir. İzin verilen yük değerlerinin belirlenmesinde, yerel ülke güvenlik katsayıları da dikkate alınmalıdır. Duvar yapı malzemesi olarak boşluklu tuğla tespit edilmiştir. Bu malzeme kullanım sınıfı C’ye girmektedir. Dübel, kullanım sınıfları A, B, C, D ve E için onaya sahiptir. Boşluklu tuğla alt yüzeyler Avrupa Teknik Onayı’nda (ETA) açıkça belirtilmemiştir. Taşınmaz üzerinde yapılacak dübel çekme testleri sonucunda karakteristik yük olarak 1,5 kN hesaplanmıştır. Yerel ülke uygulama yönetmeliklerinde ise kullanım sınıfı C için güvenlik katsayısı 3 olarak öngörülmüştür. Dübel için izin verilen maksimum yük değeri olarak 1,5 kN : 3 = 0,5 kN uygun görülmektedir.

Durum 4: Dübel, prensip olarak tespit edilen yapı malzemesi sınıfı için uygundur. Tespit edilen yapı malzemesi dübele ait Avrupa Teknik Onayı’nda (ETA) belirtilmiştir, ancak kullanılacak malzemenin ham yoğunluğu ve/veya basınç dayanımı onay da belirtilen değerlerden sapmaktadır. Bu durum, yukarıda anlatılan durum 3’e benzer şekilde hareket edilmesini gerektirir. Burada da dübelin ankraj yüzeyine uygun olup olmadığına, yapı üzerinde yapılacak testlerden sonra karar verilir.

Uygulamaya Bağlı Geniş Başlık Kullanımı
Isı yalıtımı dübellerimiz, gerçekleştirilen uygulamaya bağlı olarak kombine geniş başlık ile birlikte kullanılabilmektedir. Geniş başlıkların uygulanması çok kolay olup, farklı çaplarda kullanımınıza sunulmuşlardır. Aynı bir pul veya rondela kullanımında olduğu gibi, bir dübele takılabilirler. Bunun dışında montaj normalde olduğu gibi yapılır. Hangi durumda hangi geniş başlığın kullanılacağı, kullanılan ısı yalıtım malzemesine ve sistemin yapısına bağlı olarak değişmektedir. Öncelikle sistem üreticililerinin verdikleri bilgiler dikkate alınmalıdır.

Optimum Dübel Seçiminde Diğer Kriterler
Önceden tespit edilen bir yapı malzemesi için kullanılabilecek prensip olarak birden çok farklı dübel tipi bulunması halinde, başka kriterler değerlendirmeye alınabilir.

3 - Gerekli dübel boylarının tespit

Doğru dübel boyunun tespiti, mümkün olan en yüksek düzeyde sabitleme güvenliği sağlamak açısından önemli bir ön koşuldur. Bunu yaparken, taşınmaza özgü şartlar ve özellikler da hesaba katılmalıdır. Ancak yine de gerekli dübel boyunu saptamak pek kolay sayılmaz:

Nominal Ankraj Derinliği_nom + Tolerans payı_tol + Yalıtım malzemesi kalınlığı h_D = Gerekli dübel boyu _D

Tolerans payı ise şöyle belirlenir:
Taşıyıcı olmayan katmanlar ( Eski sıva katmanları, sunta tipi hafif plakalar, ince tuğlalar ve benzeri) (Eğer varsa eski sıvaların kalınlığı genellikle 20 mm civarındadır) + Yapıştırma harcı katmanı, ısı yalıtım plakaları duvara bastırıldıktan sonra ölçülür* (*normalde yaklaşık 10 mm’dir) + Cephede düz olmayan yerler için ilave pay bırakılır* = Tolerans payı t_tol

Eğer cephedeki engebeli yerler enerji tasarrufuna yönelik bir tadilat sırasında ortadan kaldırılamıyorsa farklı boylarda dübel kullanmak gerekebilir. Uyarı: Bu hesaplamalar ejotherm STR U alt yüzeye gömülerek yapılan montaj uygulamaları için de geçerlidir.

* Dış cephe tolerans payını, yapıştırma harcının gerçekleşen toplam kalınlığı ile dengelemek mümkündür.
h₁ = Delme derinliği
h_ef = Efektif ankraj derinliği
h_nom = Nominal ankraj derinliği (≥ h_ef)
t_tol = Tolerans payı hD = Yalıtım malzemesi kalınlığı.

4 - Gerekli dübel sayısının tespiti

Gerekli dübel sayısı, her binanın ihtiyacına bağlı olarak ayrıca belirlenir. AB ve yerel ülke rüzgar normları uyarınca göre farklı faktörler etkili olmaktadır. En önemli dış faktörlerin başında, bina konstrüksiyonu (yükseklik, zemin planı ve bina profili) ve binanın konumu gelmektedir. Sahile yakın alanlar, dağlık alanlar veya yoğun yerleşim dışında kalan bölgeler gibi rüzgara açık alanlar normal şartlar altında daha yüksek rüzgar emme kuvvetine maruz kalmaktadırlar. Yerel ülke yönetmeliklerinde tanımlanmış rüzgar yükü alanlarına ait bilgilerden ve güncel haritalarından yararlanılmalıdır.

Yalıtım sistemlerinde ise, kullanılan yalıtım plakalarının taşıma gücü ile kullanılan dübellerin başlık sertliği ve karakteristik yükü dübel uygulamalarında önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, sistem tedarikçilerinin uygulama talimatları dikkate alınmalıdır.

Burada temel kural:
Bina yüksekliği arttıkça ve binanın konumu rüzgara açıksa, daha çok sayıda dübel kullanmak gerekmektedir. Aksi hallerde ise metrekare başına daha az sayıda nitelikli dübel kullanımı ile daha hesaplı bir uygulama sayesinde - hem malzemeden, hem de iş sürelerinden tasarruf edilebilmektedir. Avusturya İçin Uyarı: Avusturya’da aşağıdaki ilgili normlara uyulmalıdır.
ÖNORM: B 6400, B 6410, B 6124

Dübel pozisyonları, ısı yalıtım sistemi tedarikçisinin dübelleme şemasına göre belirlenir. Bunun yanı sıra, dübelleme ile ilgili bilinen dübelleme şablonları mevcuttur.

Isı yalıtım plakaları için dübelleme şablonları:
• 1000 x 500 mm (örn., polistirol sert köpük plakalar) • 800 x 625 mm (örn., taş yünü plakalar)

5 - Doğru uygulama dübel işlevi açısından belirleyicidir

ÖNORM Uyarınca Dübel Seçimi:
Dübeller ÖNORM DIN 6124 standardına uygun olmalıdır. Dübel seçiminde aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir: • Alt yüzey • Ankraj uzunluğu ve sabitlenmesi gereken eski sıva, mantolama betonu ve benzeri katmanlar • Yalıtım plakalarının kalınlığı • Montaj şekli • Uyulması gereken yapı fiziği şartları (örneğin tek boyutlu ısı köprülerine dikkat edilmelidir)

ÖNORM Uyarınca Dübel Sayısı
Toplam dübel sayısı metrekare başına eşit oranda dağıtılmalıdır. Dübel, yapıştırıcı içine veya hemen yakınına yerleştirilmelidir. Şekillerde W ve T düzeninde dübel şemaları gösterilmektedir.

Taş yünü yalıtım plakaları için Avusturya’da dübel şeması olarak T düzeni onaylanmıştır. Diğer türde yalıtım malzemeleri ise ilgili üreticinin talimatları doğrultusunda dübellenmelidir.

Dübel şemalarında, VAR 2011 sayılı Uygulama Yönergesi uyarınca Isı Yalıtım Sistemleri için tanımlanmış Kalite Grubuna ait metrekare başına 6/8/10/12 dübel pozisyonları (orta alandaki ve kenar alanlardaki dübeller) gösterilmektedir. Kenar alanları ÖNORM EN 1991-1-4 sayılı norm uyarınca proje mühendisleri tarafından tespit edilir.

Yüksekliği 35 m üzerinde olan veya yüksekliği eninin 2 katından fazla olan binaların yanı sıra, birim alan ağırlığı 50 kg/ m² değerinden az olan ısı yalıtım sistemlerinde, proje mühendisleri dübelleme için ayrı bir proje hazırlamak durumundadır.

Sistem yük sınıfı dahilinde sınıflandırma (ısı yalıtım sistemleri sınıflandırması) ÖNORM B 6400 sayılı norma göre yapılır. Bu sınıflandırma, teknik dokümanlardan yararlanılarak sistem taşıyıcısına göre belgelenir.

Minimum dübel sayısı metrekare başına 6 dübel olup, maksimum dübel sayısı metrekare başına 12 dübeldir.

6 - Uygun delme yönteminin seçimi